Ένα από τα ελάχιστα πράγματα που παραμένουν σίγουρα σε αυτή τη ζωή, είναι ό,τι αν πας στην Κρήτη, θα γυρίσεις πίσω σαν μπάλα. Νόμος. Είναι αυτός ο μαγικός συνδυασμός της απίστευτης νοστιμιάς των καλουδιών του τόπου, και της τεράστιας φιλοξενίας των ανθρώπων, που δεν έχεις επιλογή: και θα φας, και θα πιεις ρακί, και θα πεις κι ένα τραγούδι. Και αυτό ακριβώς έγινε λίγες μέρες πριν, που βρέθηκα στο Ηράκλειο της Κρήτης για τις Μέρες Γαστρονομίας. Αν και στην Κρήτη έχω πάει αρκετούτσικες φορές, στο Ηράκλειο ήταν η πρώτη φορά που βρέθηκα. Θες επειδή δεν μου έβγαζε το σέξινες των Χανιών, θες επειδή είχε γράψει πιο πολύ στο μυαλό μου ως μεγαλούπολη, θες επειδή δεν με έβγαλε ο δρόμος; Πάντως ξέρω, ότι τώρα που πήγα Ηράκλειο, και το έζησα, και το έφαγα, μετράω τις μέρες για να ξαναβρεθώ πίσω. Γιατί, αν είσαι κι εσύ από αυτά που κανονίζουν διακοπές κυρίως για να φάνε και να πιούνε (που btw λέγεται γαστρονομικός τουρισμός και είναι chic), το Ηράκλειο της Κρήτης θα είναι ο παράδεισός σου. Πάμε να σου περιγράψω λοιπόν τι ξεχώρισα από αυτά που έζησα αυτές τις 4 μέρες, και θα καταλάβεις γιατί.  

Στο Ηράκλειο η δημιουργική κουζίνα πάει πακέτο με την κρητική παράδοση

Ότι στην Κρήτη ξέρουνε να τρώνε, το ξέρουμε. Γιατί και μερακλ@δες είναι, και τις καλύτερες πρώτες ύλες βγάζουν, και τεράστια γαστρονομική παράδοση έχουν. Όλα αυτά τώρα θα τα βρεις και σε πακέτο πειραγμένης δημιουργικής κουζίνας, από σεφ με όραμα, με υψηλές τεχνικές, με τις καλύτερες κρητικές πρώτες ύλες, σε κάτι κουκλίστικα εστιατόρια που πολύ θα ήθελα να τα είχαμε και στην Αθήνα.

Apiri Greek Eatery

Πρώτη στάση στο Apiri Greek Eatery του chef Στέφανου Λαυρενίδη, που άφησε τα χλιδάτα ξενοδοχεία και τα αστεράτα εστιατόρια της Κοπεγχάγης για να επιστρέψει στον τόπο του. Στους πεζόδρομους του κέντρου του Ηρακλείου, ένα γωνιακό μαγαζί, με τζαμαρίες, πανέμορφη μπλε μισανοιχτή κουζίνα, χάρτινα πουλιά στο ταβάνι, φυτά, και σκανδιναβική αισθητική. Farm to table λογική, όλα τα λαχανικά από το κτήμα του, οι υπόλοιπες πρώτες ύλες από όλη την Κρήτη, sustainability, εποχικότητα, και όλα αυτά τα γνωστά και αγαπημένα. Ξεκινήσαμε με παπάρες ψωμιού σε ένα συκγλο ελαιόλαδο, ντοματοσαλατάρα, και μια χαρουπόπιτα με άγρια χόρτα εποχής ψημένη στην σχάρα, άχαστη. Στα κυρίως έφαγα έναν τόνο σχάρας με ταμπουλέ, τόσο τέλεια ψημένο, που εγώ που δεν είμαι φαν του ψητού τόνου, έφαγα και των δίπλα. Όλα αυτά τα συνοδέψαμε με βιοδυναμικά κρασιά από το ηρακλειώτικο οινοποιείο Silva Daskalaki, αλλά στον κατάλογο είδα μικρές ετικέτες, κρητικές και από όλη την Ελλάδα, με αρκετούτσικες φυσικές. Και προφανώς ρακί, αυτά είναι στα αυτονόητα.

Παραστιές

Επόμενη στάση μετά την απαραίτητη ολονύχτια χώνεψη, στις Παραστιές. Άλλης λογικής χώρος, σε ένα νεοκλασικό στο λιμάνι, ζεστός, φιλόξενος, με ξύλο και τόσο-όσο κλασικά και παραδοσιακά στοιχεία, και με καρδιά του μαγαζιού την οθράνοιχτη κουζίνα. Εδώ, σταρ είναι (μάντεψε) οι φωτιές, αφού παραστιές σημαίνει ο παραδοσιακός τρόπος μαγειρέματος σε μια αυτοσχέδια σχάρα. Έμπνευση από την παραδοσιακή κουζίνα, άψογα μαγειρεμένη, και με την φωτιά να κάνει τα πάντα καλύτερα. Φάγαμε ένα άπαιχτο ώριμο κεφαλοτύρι, χανιώτικο μπουρέκι, δηλαδή πίτα με κολοκύθι, πατάτα και τυριά, άχαστο, και ένα ψάρι αχνιστό με πατάτες στο ζωμό του. Άχαστο και το παγωτό για το τέλος, που μυρίζει γάλα. Τεράστιος κατάλογος με κρασιά, μικρές και μεγάλες ετικέτες, με κρητικά προφανώς, αλλά και επιλογές από όλο τον κόσμο.

Μεράστρι

Τελευταία στάση στο Μεράστρι, που στα κρητικά είναι ο Αυγερινός, το αστέρι της ημέρας. Λίγο πιο έξω από το κέντρο, που αυτό στο Ηράκλειο μη φαντάζεσαι, σημαίνει 10 λεπτά περπάτημα, ένα πανέμορφο νεοκλασικό με πανύψηλα ταβάνια, που έχει ανακαινιστεί ώστε να συνδυάζει το κλασικό με τις ιντάστριαλ μοντερινιές, βλέπε ασπρόμαυρα πλακάκια, λευκό και πέτρινο μίνιμαλ εσωτερικό του, ολόλευκο τζάκι στο κέντρο, μέταλλο και γυαλί, παρέα με κλασικούς καθρέφτες. Εδώ, παρά τη μοντερνιά του χώρου, θα βρεις κλασική, παραδοσιακή, κρητική κουζίνα, στην υπέροχη απλότητά της, όπως χορτοπιτάκια με διάφορα άγρια χόρτα, ντάκο, χόρτα άψογα βρασμένα, χοχλιούς μπουρμπουριστούς, έναν υπέροχο ξινόχοντρο τραχανά σούπα, και μια υπερκόφορτ μακαρονάδα με ανθότυρο. Όλα αυτά με μια κιουτ λίστα κρασιών με ωραίες επιλογές από Κρήτη και από την υπόλοιπη Ελλάδα.

Πεσκέσι

Honorable mention που λένε και στο χωριό μου, το Πεσκέσι. Που μπορεί να μην έφαγα, αλλά μου το είπαν τόσες πολλές φορές, που δεν υπάρχει περίπτωση να μην φάω την επόμενη φορά. Ένα εστιατόριο που προσπαθεί να διαφυλάξει την κρητική παράδοση, μαγειρεύοντας και αναβιώνοντας παραδοσιακά και ξεχασμένα φαγητά. Με όλα τα υλικά να προέρχονται από το δικό του κτήμα 120 στρέμματα, που είναι φουλ βιοδυναμικό, βιολογικό, και βασίζεται στην βιώσιμη γαστρονομία, με δικό του σπορίο που αναβιώνει τοπικά φυτά που είχαν σχεδόν εξαφανιστεί. Δεν περιγράφω άλλο, κλείνω να πάω να φάω και επανέρχομαι.

Στο Ηράκλειο θα φας μία από τις πιο κορυφαίες μπουγάτσες

Πέρασαν 100 και χρόνια από τη στιγμή που ο Αρμένης Κιρκόρ ήρθε στην Κρήτη με τους διωγμούς και άνοιξε το μπουγατσοπωλείο του μέσα στο καράκεντρο του Ηρακλείου. Σήμερα, που έχει περάσει στα χέρια της τρίτης γενιάς, το μπουγατσοπωλείο Κιρκόρ παραμένει στο ίδιο σημείο, μικρούλι, κιουτ και παραδοσιακό, να σερβίρει τις ίδιες ακριβώς μπουγάτσες με την ίδια τέχνη και τα ίδια αγνά υλικά. Εννοείται θα δοκιμάσεις την κρητική εκδοχή με μυζήθρα που την σερβίρουν με άχνη και κανέλα, αν κι εγώ την προτιμώ σκέτη, όπως και αυτή με τα άγρια κρητικά χόρτα. Αλλά εγώ, ως μεγαλωμένη στη Θεσσαλονίκη και δεινή μπουγατσοφάγος, έχω να πω ότι μόλις δάγκωσα την πρώτη μπουκιά από τη μπουτάτσα κρέμα του Κιρκόρ, ένα δάκρυ κύλησε από τα μπουγατσοστερημένα μάτια μου. Τραγανό αλλά ανάλαφρο φύλλο, και μέσα μια υπερβελούδινη κρέμα που μοσχοβολάει βούτυρο, πασπαλισμένα με άχνη και μυρωδάτη κανέλα, να λιώνουν όλα μαζί στο στόμα. Απλά φά’την. Και φέρε μου πακέτο πίσω.

Τα χωριά του Ηρακλείου κρύβουν τις πιο αυθεντικές εκπλήξεις 

Ένας από τους λόγους που αγαπώ την Κρήτη και που πηγαίνω ξανά και ξανά, είναι ότι όχι μόνο κρατάει την αυθεντικότητά της, αλλά και την μοιράζεται απλόχερα. Και τα καλύτερα μέρη για να ζήσεις στιγμές που για εμάς της πόλης είναι σπάνιες, είναι τα χωριά. Φύγε λοιπόν εκδρομή μέχρι τις Κάτω Ασίτες, πιες ρακές και καφέδες στο καφενείο με τους ντόπιους, και δες μια από τις αρχαιότερες ελιές που είναι πιο παλιά και από την Ακρόπολη. Μετά βόλτα στις Άνω Ασίτες, ένα από τα πιο όμορφα και γραφικά χωριά, με χαριτωμένα στενά και πολύχρωμα σπιτάκια. Και μην παραξενευτείς αν ακούσεις λέξεις όπως mural και project, αφού ο πολιτιστικός σύλλογος εκεί, έχει καταφέρει να μεταμορφώσει το μικρό χωριό σε καλλιτεχνικό προορισμό, όπου artists από όλο τον κόσμο έχουν μετατρέψει το χωριό σε μια υπαίθρια γκαλερί, γεμίζοντας τους τοίχους με τα έργα τους. Και όπως τριγυρνάς, όλο και κάποιος σύντεκνος θα σε καλέσει το κελάρι του να σε φιλέψει κρασί από το βαρέλι του, και μεζέδες που ετοίμασε τσακ-μπακ η κυρά. Και αυτές είναι εμπειρίες που δεν αγοράζεις με λεφτά, για να παραφράσω από τα αγγλικά.

Στο Ηράκλειο θα βρεις αστεράτα οινοποιεία για όλα τα γούστα

Με 11 τοπικές ποικιλίες και με αμέτρητα οινοποιεία, μικρά και μεγάλα, κλασικά και νέας γενιάς, από φασαίικα έως χλιδάτα, η Κρήτη αυτή τη στιγμή βγάζει κάποια από τα πιο λαχταριστά κρασιά που κυκλοφορούν. Στο Ηράκλειο μόνο μέτρησα γύρω στα 48 οινοποιεία, πήγα σε 3 από αυτά, τελείως διαφορετικά μεταξύ τους, αλλά όλα αξέχαστα. Και μπόνους, στα συνδύασα με εκδρομούλες.

Thalassinos Microwinery

10 λεπτά με το αμάξι από το κέντρο του Ηρακλείου, στη Φοινικιά, ο Ισίδωρος και η Βιργινία έχουν αναβιώσει τα κτίσματα και τα κτήματα της οικογένειας, φτιάχνοντας ένα από τα alternative οινοποιεία. Λίγες ετικέτες, όλες με φάνκι ντιζάιν, περιορισμένες φιάλες, ελάχιστες παρεμβάσεις, η πλειοψηφία των εργασιών γίνεται χειρωνακτικά, sustainable φιλοσοφία, βιοποικιλότητα και δε συνεχίζω άλλο, το πιάνεις. Θα βρεις κρασιά από τοπικές κυρίως ποικιλίες, ανάμεσά τους και ένα από τα πιο χοτ ροζέ του καλοκαιριού, ο Μικρός Ταραξίας, ένα Syrah, γιατί απλά το γουστάρουν, και διάφορα περίεργα και πειραματικά, βλέπε pet-nat και flor. Θα τα δοκιμάσεις όλα στην αυλή του κτήματος παύλα οινοποιείου παύλα σπιτιού τους, μέσα στη φύση, παρέα με λιχουδιές από τα κτήματα της οικογένειας, και εννοείται με συντροφιά με τα τετράποδα μέλη της οικογένειας.

Idaia winery

Με όνομα που προέρχεται από την πρώτη πανάρχαια ονομασία της Κρήτης, σε μια από τις εξίσου αρχαίες περιοχές για το κρασί, την επαρχία Μαλεβιζίου, θα βρεις το οινοποιείο Ιδαία. Άλλο ένα boutique και οικογενειακό οινοποιείο, από τον Βασίλη Λαδερό και την Καλλιόπη Βολιτάκη. Άλλου όμως στιλ. Industrial, με γκρι τοίχους, μαύρα μέταλλο, τούβλο και γυαλί, λουσμένο στο φως, με μίνιμαλ και σικάτη αισθητική. Και εξίσου σικάτα κρασιά. Εδώ θα βρεις 12 ετικέτες που συνδυάζουν τις τοπικές ποικιλίες όπως Κοτσιφάλι, Λιάτικο, Μανδηλαριά, Βιδιανό, Βηλάνα, Θραψαθήρι μαζί με διεθνείς, σε ένα αποτέλεσμα που έχει και προσωπικότητα αλλά είναι και φίνο. Ανάμεσά τους και βραβευμένα από το Decanter και το Challenge International du Vin. Συνδυάζεται τέλεια με την εκδρομούλα στις Άνω και Κάτω Ασίτες, αφού απέχει μόλις 10 λεπτά με το αμάξι.

Scalarea Estate Μπουτάρη   

Φεύγουμε από τα μπουτίκ και πάμε στα υπερμεγάλα. Και πολύ καλά θα κάνουμε, αφού το κτήμα Scalarea είναι ένα μπιζουδάκι. Ένα τεράστιο κτήμα με αμπελώνες, μέσα στους λόφους, με τη θάλασσα στο βάθος, μόλις λίγα λεπτά από την Κνωσσό οπότε τσουπ, άλλη μία εκδρομούλα. Εδώ όπως φαντάζεσαι, σε περιμένουν χλιδατοεμπειρίες, βλέπε μοναστηριακά τραπέζια με πολυελαίους έξω στη φύση, πικνίκ με μαξιλάρες και κεριά στους αμπελώνες, τεράστιες τζαμαρίες μέσα για να χαζεύεις τους αμπελώνες ενώ το φως και οι σκιές κάνουν παιχνίδια από τους φεγγίτες, γεύμα που έχει σχεδιαστεί μαζί με το εστιατόριο Λαδόκολλα του Ηρακλείου με ωμά θαλασσινά και μια ψαρομακαρονάδα που ακόμα την ονειρεύομαι, κάποιο σπάνιο μπουκάλι να βγαίνει από τα κελάρια κλπ κλπ. Θα δοκιμάσεις 4 ετικέτες από τους κρητικούς αμπελώνες, από τοπικές ποικιλίες σε συνδυασμό με διεθνείς. Αλλά εγώ στα μπόνους θα δώσω και το ότι ψάχνονται γενικότερα, με βιολογικές πρακτικές, με πειραματικές οινοποιήσεις, με πορτοκαλί, και με διάφορα άλλα νιου έιτζ. Έχει και κάτι ονειρεμένα δωμάτια μέσα στο κτήμα, στο είπα; Δεν στο είπα.

Στο φεστιβάλ γαστρονομίας θα βρεις όλα τα καλούδια του Ηρακλείου μαζεμένα  

Θα κλείσω με τις Μέρες Γαστρονομίας Ηρακλείου 2023, που ήταν και ο λόγος που κατέβηκα Ηράκλειο. Εκεί λοιπόν, στο Ενετικό λιμάνι για 4 μέρες γινόταν ένας χαμούλης από γεύσεις. Με μια βόλτα στους δεκάδες πάγκους, δοκίμαζες όλες τις λιχουδιές της περιοχής, βλέπε τυριά, μέλια, άπαιχτους λουκουμάδες, πίτες, παγωτό με πρόβειο γάλα, κρασιά από την Ένωση, ρακές προφανώς, και κοκτέιλ με ρακί για κλείσιμο.

Και παράλληλα, γυναίκες της περιοχής, και σεφ από Κρήτη και Αθήνα, σου μαγείρευαν παραδοσιακά πιάτα από την μακραίωνη μαγειρική παράδοση της Κρήτης, όπως τα «τόπια» (σταρένια γιουβαρλάκια χωρίς κρέας), το κουλούρι γάμου με λεπτοκαμωμένα στολίδια από ζύμη, αλλά και σύγχρονες εμπνεύσεις με τοπικές πρώτες ύλες, όπως ο ξινόχοντρος τραχανάς και η στάκα. Όλα αυτά υπό τους ήχους κρητικής μουσικής προφανώς που κάνει την ρακί να κυλάει πιο εύκολα.

Υ.Γ. Ακόμα χωνεύω.

Ευχαριστώ τον Δήμο Ηρακλείου για την άψογη, κρητική φιλοξενία. Τα ξαναλέμε του χρόνου.