Όταν πρωτοέμεινα μόνη και αυτονομήθηκα με τα ψώνια, με τράβηξε αυτή η γκλαμουριά των ξένων προϊόντων. Ιταλικά τυριά, γαλλικά κρασιά, και ένας σωρός γυαλιστερά ψιψιψόνια από όλο τον κόσμο μου κλείνανε το μάτι τσαχπίνικα από τα ράφια για να τα πάρω αγκαλιά και να τα οδηγήσω σπίτι. Και το και έκανα για χρόνια. Δεν θυμάμαι ακριβώς ούτε το πότε, ούτε το γιατί, στον πάγκο με τα τυριά αντί για το συνηθισμένο «200 γρ. παρμεζάνα ρετζιάνο» είπα, «τι έχουμε σε ντόπιο, παλαιωμένο τυρί για να τρίψω στα μακαρόνια;». Ούτε και έχει σημασία άλλωστε. Σημασία έχει ότι ένας καινούριος έρωτας άνθησε.
Υπάρχουν πολλοί λόγοι να επιλέξεις ντόπια προϊόντα. Έχουν μικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, στηρίζουν την τοπική παραγωγή και παράδοση, δίνουν συνέχεια σε προϊόντα που αλλιώς μπορεί να εκλείψουν. Αλλά οi πιο βασικός είναι ότι είναι απίστευτα νόστιμα. Και δεν βαριέσαι να τα ανακαλύπτεις. Άπειρα τοπικά τυριά σε όλη την επικράτεια που μπορεί να μην είχα ακούσει ποτέ. Ακόμα όμως και τα “διάσημα”, όπως η γραβιέρα ή η φέτα, έχουν άλλη γεύση ανάλογα με την περιοχή. Κρασιά μικρής παραγωγής σε απίστευτα μεγάλο αριθμό ποικιλιών που δεν καλλιεργούνται πουθενά αλλού (και μάντεψε, ταιριάζουν εξαιρετικά με τα παραπάνω τυριά). Κάθε λογής νόστιμα καλούδια σαν την κορινθιακή σταφίδα. Και φυσικά δε χρειάζεται να πω για το λάδι και τις ελιές. Μικροί θησαυροί νοστιμιάς σε κάθε γωνία του τόπου.
Πριν λίγες μέρες λοιπόν πήγα σε ένα «βουκολικό» ταξίδι στην Αιτωλοακαρνανία και την Πελοπόννησο για να ανακαλύψω κάποιους από αυτούς τους μικρούς θησαυρούς από κοντά. Αλλά πριν περάσω στα ζουμί, ας ξεκινήσω από τα βασικά.
Τι είναι τα ΠΟΠ και ΠΓΕ προϊόντα ;
Αρχικά, αυτοί είναι δύο χαρακτηρισμοί γεωγραφικής ένδειξης για τρόφιμα, γεωργικά προϊόντα και κρασιά. Προέρχονται από μια πολιτική ποιότητας που θέσπισε η Ευρωπαϊκή Ένωση για να προστατέψει το όνομα και τη διαφορετικότητα τοπικών προϊόντων που παράγονται με παραδοσιακές μεθόδους και έχουν τα μοναδικά χαρακτηριστικά του τόπου τους. Γνωστό παράδειγμα είναι το σκηνικό με τη Δανία, στην οποία απαγορεύτηκε να εξάγει τυρί με την επωνυμία «φέτα», γιατί είχες και στο χωριό σου φέτα Δανία μου;
Η ένδειξη λοιπόν ΠΟΠ σημαίνει Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης δίνεται στα προϊόντα που έχουν τον πιο ισχυρό δεσμό με τον τόπο τους. Δηλαδή, σε προϊόντα που κατάγονται από συγκεκριμένο τόπο, που η ποιότητα και τα χαρακτηριστικά του οφείλονται κυρίως στο ιδιαίτερο γεωγραφικό περιβάλλον και που όλα τα στάδια της παραγωγής τους εκτελούνται σε αυτή τη γεωγραφική περιοχή.
Η ένδειξη ΠΓΕ σημαίνει Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη. Δίνεται και αυτή σε προϊόντα που κατάγονται από συγκεκριμένο τόπο όπως τα ΠΟΠ, αλλά που όμως ένα τους χαρακτηριστικό (όχι όλα όπως στα ΠΟΠ) οφείλεται στο ιδιαίτερο γεωγραφικό περιβάλλον, και που ένα τουλάχιστον στάδιο της παραγωγής τους (και όχι απαραίτητα όλα όπως στα ΠΟΠ) εκτελείται σε αυτή τη γεωγραφική περιοχή.
Και πάμε στο ταξίδι.
Μέρα 1: Στην Αμφιλοχία για τυριά
Ναι, ήταν πολύ πρωινό το ξύπνημα για μένα, ναι, πήρε κάποιες ώρες το ταξίδι, αλλά από τη στιγμή που βρέθηκα μέσα στο υπερσύγχρονο τυροκομείο του συνεταιρισμού Αμφιλοχίας και μύρισα το τυρί, πέρασαν και οι νύστες και η κούραση και όλα. Ειδικά όταν βρέθηκα μέσα στην αίθουσα που ωριμάζουν τα κίτρινα τυριά, νομίζω ότι βρέθηκα στον παράδεισο. Γιατί η Αμφιλοχία πέρα από ότι βγάζει μια από τις πιο γνωστές φέτες ΠΟΠ, βγάζει και εξαιρετικά κίτρινα τυριά: μια κεφαλογραβιέρα ΠΟΠ, αλμυρή και πικάντικη. Μια γραβιέρα με τρυπούλες και πλούσιο άρωμα, και ένα πεκορίνο ισάξιο με της γειτόνισσας.
Θα τα τσακίσεις όλα ωμά παρέα με τα κρασάκια και τα τσιπουράκια σου, αλλά δοκίμασε να τα βάλεις σε μακαρονάδες, ριζότα και κριθαρότα για μία διαφορετική γεύση κάθε φορά.
Μέρα 2 & 3: Στα Καλάβρυτα για φέτα
Η επόμενη μέρα είχε αναχώρηση για Καλάβρυτα, τα οποία πέρα από χιόνια βγάζουν εδώ και 50 χρόνια και μία μερακλίδικη βαρελίσια φέτα ΠΟΠ. Η φέτα ΠΟΠ του Συνεταιρισμού Καλαβρύτων παράγεται με αιγοπρόβειο γάλα από την ευρύτερη περιοχή των Καλαβρύτων, ωριμάζει για περίπου τρεις μήνες και διατηρείται σε ξύλινα βαρέλια οξιάς με άλμη, από όπου παίρνει και τη χαρακτηριστική πλούσια, πικάντικη, γεύση και τα αρώματά της.
Και όσο ωραία κι αν ήταν να τρως τη φέτα μέσα στον συνεταιρισμό Καλαβρύτων, από την παραγωγή στην κατανάλωση, ακόμα πιο ωραία ήταν να την τρως στις ταβέρνες των Καλαβρύτων, μέσα σε τυρόπιτες και τυροπιτάρια, τυλιχτή σε φύλλο με μέλι επίσης ντόπιο, σε χωριάτικες σαλάτες, και παρέα με κάθε λογής καλούδι.
Αν βρεθείς στην περιοχή μετά από το χιονοδρομικό, πέρνα από την Ταβέρνα Βαρβιτσιώτης, που πέρα από τα κλασικά, είχε αξέχαστες χειροποίητες πίτες, φρεσκοτηγανισμένες πατάτες χιονισμένες με μυζήθρα και κάτι ρεβίθια φρικασέ του ονείρου.
Μέρα 4: Στο Αίγιο για σταφίδα
Κατεβήκαμε και επίσημα από τα βουνά για να πάμε στην θάλασσα, στην Παναιγιάλειο Ένωση Συνεταιρισμών, όπου παράγεται η μαύρη κορινθιακή σταφίδα ή αλλιώς Βόστιτσα ΠΟΠ. Η κορινθιακή σταφίδα είναι ένα από τα πιο ιστορικά προιόντα της Ελλάδας, με αρκετά επίπονη παραγωγή σε σχέση με άλλα τοπικά προϊόντα. Για μένα η μαύρη σταφίδα είναι ένα από τα πιο αγαπημένα και τα πιο underated (που λένε και στο χωριό μου) προϊόντα.
Είναι εξαιρετικά μα εξαιρετικά νόστιμη. Γλυκιά, όσο πρέπει, αλλά με χαρακτήρα. Αλλά κυρίως επειδή είναι μικροσκοπική, έχει την τέλεια υφή: ενώ άλλα αντίστοιχα ξενόφερτα που είναι και της μοδός είναι νια-νιά, η κορινθιακή σταφίδα είναι τραγανή, ζουμερή και τσαχπίνικη. Και ναι, σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, είναι και superfood.
Μην περιορίσεις το μεγαλείο της μόνο σε γλυκά. Ρίξε τη στις σαλάτες σου, κάνε εξωτικά τα πιλάφια σου και κάθε είδους γεμιστά γεμιστά με λίγες σταφίδες και ξηρούς καρπούς. Και το δικό μου αγαπημένο: δοκίμασε τη μαζί με ελιές σαν συνοδευτικό για το κρασί ή το ποτό σου. Η γλύκα της σταφίδας μαζί με την άλμη της ελιάς είναι απλά αλλού.
Μέρα 5: Στη Νεμέα για κρασί
Δε χρειάζεται να πω ότι αυτή ήταν και η αγαπημένη μου μέρα. Η Νεμέα είναι η μεγαλύτερη οινοποιητική περιοχή του περίφημου και λατρεμένου μου Αγιωργίτικου κρασιού ΠΟΠ, και ο Οινοποιητικός Συνεταιρισμός Νεμέας ένα από τα πιο μεγαλύτερα οινοποιεία που έχω επισκεφτεί ποτέ. Μετά από την περιήγηση σε όλα τα στάδια παραγωγής κρασιού, από τις δεξαμενές, στα βαρέλια και την εμφιάλωση, προφανώς έπαιξε και δοκιμή. Εκεί είδα και στην πράξη ότι το Αγιωργίτικo είναι ένα από αυτά τα κρασιά που μεταμορφώνονται. Το κόκκινο ξηρό, όταν είναι νεαρό, είναι κομψό, ζουμερό, και φρουτένιο. Όταν παλαιώνει, πρώτα σε δρύινα βαρέλια και στη συνέχεια στο μπουκάλι, εξελίσσεται, αποκτά πολυπλοκότητα, πιο πλούσιες τανίνες, βαθύ χρώμα, και έντονα αρώματα μπαχαρικών και σοκολάτας. Πέρα από κόκκινο ξηρό, το ίδιο σταφύλι βγάζει και ημίγλυκο ΠΟΠ, και ροζέ.
Αλλά, το καλύτερο με το κρασί είναι ο συνδυασμό του με φαγητό. Και το Αγιωργίτικο ΠΟΠ ταιριάζει με πάρα πολλά, όπως διαπίστωσα στη συνέχεια στην ταβέρνα Σοφός. Ο Σοφός είναι ένα από αυτά τα διαμαντάκια εκτός Αθηνών, που από πρώην ιστορικές ταβέρνες, πέρασαν στη νέα γενιά, και εξελίχθηκαν σε εστιατορικές οάσεις με πειραγμένες παραδοσιακές γεύσεις από ολόφρεσκες ντόπιες πρώτες ύλες, τζαζ μουσικές, υπέροχη φιλοξενία και φυσικά άπειρα εμφιαλωμένα κρασιά. Άχαστα τα σπαράγγια με αβγά και στάκα, τα ντοματίνια με ελληνική μπουράτα, και το ριζότο με μανιτάρια και τρούφα.
Όταν λοιπόν έχεις όρεξη για εκδρομούλα στις εξοχές, πάρε το αμάξι, πήγαινε μέχρι τη Νεμέα, (1μιση ώρα δρόμος από Αθήνα) πέρασε από κάποια από τα πολλά επισκέψιμα οινοποιεία, φόρτωσε κιβώτια κρασάρες Αγιωργίτικο Π.Ο.Π. και μετά βουρ για φαγάκι. Και ψιτ. Απολαμβάνουμε υπεύθυνα, και δεν πίνουμε όταν οδηγάμε.
Το πρώτο εκπαιδευτικό ταξίδι εξοικείωσης με τα τοπικά ΠΟΠ και ΠΓΕ προϊόντα των περιοχών της Αμφιλοχίας, Καλαβρύτων, Αιγίου και Νεμέας, από 30/1 -3/2 2023, έγινε στο πλαίσιο του προγράμματος της ΝΕΑΣ ΠΑΣΕΓΕΣ «Μικροί θησαυροί της Ευρώπης».
Τα μέρη που μπαίνουν στα σούρτα φέρτα του surtuko.gr είναι αυτά που μου κίνησαν το ενδιαφέρον, που απόλαυσα πραγματικά, και που θα επισκεφτώ ξανά και ξανά. Πάντα δοκιμάζω όλα τα πιάτα που αναφέρω, εκτός κι αν λέω το αντίθετο. Ό,τι γράφεται εδώ είναι πάντα η υποκειμενική μου γνώμη και τίποτα άλλο.
Σε φιλώ,
Σουρτούκω